بندیر نیوز/ علی محمدی

مشارکت مردم در اقتصاد در دو قالب مجزا شکل می گیرد، خرد و کلان.

۱⃣سطح کلان همان خصوصی سازی و سیاست‌های کلی اصل ۴۴ برای مشارکت مردم در شرکت های بزرگ می باشد که در یادداشت قبلی آن‌را آسیب شناسی کردیم.

۲⃣سطح دیگر، ایجاد بستر لازم برای حضور مردم در بنگاه های کوچک تولید در سطوح خانوارها می باشد. یعنی هر خانواده یک بنگاه تولیدی. بررسی دقیق این سطح از مشارکت مردم در اقتصاد نشان می دهد که با دو مشکل اساسی روبرو هستیم‌:

مشکل اول سود آوری فعالیت های نامولدی می باشد که در تزاحم با تولید هستند. اینکه فعالیت نامولد چیست را انشاالله بعدا توضیح میدهم. فعلا کوتاه عرض کنم که انسان ها غالبا منفعت طلب و ریسک گریز می باشند. وقتی فعالیت های نامولد بدون محدودیت و موانع، سودی بیشتری از تولید داشته باشند، مشارکت مردمی به جای حرکت به سمت تولید، به سمت فعالیت های نامولد حرکت می کند.

مشکل دوم ترکیب ناهمگون بخش های اقتصادی است. تفاوتی اساسی بین اقتصاد ایران و اقتصادهای توسعه یافته وجود دارد که مانع از مشارکت اقتصادی مردم در سطح خرد است. در کشورهای پیشرفته اولا ابتدا انباشت دانش، تولیدِ انبوه و انقلاب بهره‌وری حاصل شد و سپس خدمات رو به رشد گذاشت ؛ و ثانیا بخش قابل ملاحظه‌ای از خدمات، خدمات طراحی، تحقیق و توسعه و نوآوری است.

اما ما در ایران قبل از تولید، ابتدا خدمات را گسترش دادیم. و از طرفی جنس خدمات در ایران غالبا از خدمات طراحی و توسعه ای نیست بلکه ببشتر به صورت واسطه ای می باشد.
اساسا وقتی تولید ضعیف باشد، گسترش خدمات در پیدایش خدمات مزاحم، غیر مفید و نامرتبط با تولید انعکاس می یابد. در اینجا بخشی از خدمات ماهیت نامولد دارد چراکه با جذب منابع به سمت خود، هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در تولید را افزایش داده است. سخن این است که حتی با فرض عدم حرکت مردم به سمت فعالیت های نامولد، میل آنها به سمت خدمات می باشد نه تولید کالا. علت آن نیز در ماهیت نادرست خدمات در اقتصاد ایران است.